چگونه از خرید شت کوین دوری کنیم؟
اگر پیش از این نام ارزهای دیجیتال را نشنیده باشید، حتما طی چند ماه گذشته آن را به وفور از رسانه‌ها شنیده‌اید. شاید طی قطعی‌های مکرر برق سال جاری، کنجکاو شده‌اید که آیا استخراج رمزارزها دلیل آن است یا خبر. شاید طی سقوط بازار ارزهای دیجیتال در ابتدای سال، مدام با قیمت لحظه‌ای بیت کوین بمباران شده‌اید و یا از تاثیر ایلان ماسک بر قیمت دوج کوین داستان‌ها شنیده‌اید.
حقیقت این است که ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاکچین این روزها نقل محافل است و همه تلاش دارند تا از انقلاب بعدی تکنولوژی و امور مالی جا نمانند. این رغبت عمومی بی‌‌پایه نیست؛ طی ۴ سال گذشته، ارزش بازار این دارایی‌ها از ۱۵۰ میلیارد دلار در اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی به ۲۰۰۰ میلیارد دلار رسیده است.
اما هزاران پروژه، رمزارز و توکن در این بازار وجود دارد و بخش عظیمی از آن‌ها سال ۲۰۲۳ را به چشم نخواهند دید. بنا بر گزارش کوین مارکت کپ (Coinmarketcap) که سایتی معتبر برای آگاهی از اطلاعات بازار و قیمت ارز دیجیتال است، از میان ۲۰ رمزارز با ارزش سال ۲۰۱۷، ۴ عدد اکنون در میان ۱۵۰ ارز برتر جایی ندارند و یکی از آن‌ها (بیت کانکت) کلاهبردار از آب درآمد.
پس چگونه در این بازار متلاطم و بی‌رحم و در عین حال سودده، خود را در امان نگه داریم؟
شت کوین چیست؟
ریسک استارتاپ‌ها و پروژه‌های جدید همواره بالاست؛ محدودیت‌های تکنولوژي، تیم متخصص و کاردان، بازار هدف، موانع قانونی و رقبای سنتی که سهم بازارشان مورد تهدید قرار گرفته است تنها چند نمونه از این ریسک‌ها هستند. اگر پروژه‌های جدید فضای رمزارزها را هم به نوعی استارتاپ به حساب آوریم، مشاهده می‌کنیم که باید عوامل متعددی را برای سرمایه‌گذاری در یک پروژه بررسی کنیم. اما شروع بررسی می‌تواند می‌تواند پاسخ به این سوال باشد که آیا با شت کوین طرف هستیم؟
شت کوین رمزارزی است که ارزش ذاتی خاصی ندارد و کاربرد آنی یا احتمالی مهمی نمی‌توان برای آن متصور بود. این کوین‌ها که عموما قیمت هر واحد از آن اندک است، اکثر محبوبیت خود را از فعالیت‌های سوداگرانه (speculative) می‌گیرند. شت کوین‌ها را می‌توان معادل سهام‌های ارزان (Penny Stocks) بازار سرمایه سنتی دانست. همانطور که خطر نقدینگی کم و نبود خریدار برای آن سهم‌ها وجود دارد، شما نیز ممکن است در یافتن فروشنده برای ارز خود دچار مشکل شوید. با این حال در بازار سرمایه، شما مالک بخشی از یک شرکت سهامی عام هستید، اما در این بازار ممکن است بعد از مدتی تنها مالک چند بیت اطلاعات بی‌ارزش باشید.
در ادامه این مطلب، چند معیار برای تشخیص شت کوین بودن یک ارز دیجیتال به شما معرفی خواهیم کرد.
معیارهای تشخیص شت کوین از پروژه ارزشمند
· به هیچ نیازی پاسخ نمی‌دهد: بسیاری از پروژه‌ها در پاسخ به نیازهای واهی ایجاد شده‌اند و یا صرفا یک کوین دیگر در بازار هستند. در مقام قیاس، بیت کوین در پاسخ به تمرکز ارزهای سنتی و برای به وجود آوردن امکان دسترسی به روش‌های پرداخت الکترونیک برای تمامی مردم جهان به وجود آمد.
· قیمت مساوی با کیفیت نیست: یک اشتباه رایج برای سرمایه‌گذاران تازه‌وارد به این فضا، اشتباه گرفتن افزایش قیمت سرسام‌آور با کیفیت پروژه است. گاهی در حباب بازار، پروژه‌های بی‌ارزش به قیمت‌های باورنکردنی می‌رسند. این اتفاق در بازارهای سنتی نیز مسبوق به سابقه است. در اوایل هزاره جدید و در حباب دات کام، هر شرکتی که به نوعی به اینترنت ربط داشت، افزایش قیمت سهم وحشتناکی را تجربه کرد بی آن که عملکرد آن شرکت مورد بررسی قرار گیرد. نمودار زیر، سیر قیمت کوین بیت کانکت را نشان می‌دهد. همانطور که می‌بینید قیمت یک ارز دیجیتال ممکن است کاملا صفر شود و دیگر ارزشی نداشته باشد.
· تیم توسعه‌دهنده ناشناس: این لزوما به معنی کلاهبردار بودن یک پروژه نیست چرا که مغز متفکر پشت ایده بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو، شخصیتی ناشناس است ولی با این حال پروژه‌ای ارزشمند خلق کرده است و به غیر از بیت کوین نمونه‌های دیگری نیز در این فضا وجود دارد اما اگر تیم توسعه‌دهنده یک پروژه آشکارا خود را به آن پروژه مربوط بدانند (برای مثال در شبکه‌های اجتماعی و کاری خود این نکته را ذکر نمایند)، قوت قلبی برای کاربران خواهد بود زیرا بدین معنی است که تیم توسعه‌دهنده ریسک اقدامات قانونی در صورت کلاه‌برداری را به جان خریده است.
· تبلیغ اینفلوئنسرها: پروژه‌های ارزشمند نیازی به رپورتاژ آگهی در اکانت‌های معروف شبکه‌های اجتماعی ندارند. راه‌های بسیاری برای بازاریابی و تبلیغ یک پروژه وجود دارد اما پروژه‌های ارزشمند معمولا سعی می‌کنند در تبلیغ نیز هوشمند باشند و به تبلیغ کورکورانه، به صرف افزایش شهرت نپردازند.
· خبری از وایت پیپر یا محصول نیست: یک ایده می‌تواند هوشمندانه و حتی انقلابی باشد اما مادامی که روی کاغذ نیامده باشد، بدل به محصول و یا گواهی ثبت اختراع نشده باشد، ارزش چندانی ندارد. هر چه وایت پیپر (در صورت وجود)، جزییات فنی بیشتری در توصیف نحوه عملی اجرا داشته باشد، بهتر است. برای مثال وایت پیپر بیت کوین در سال ۲۰۰۸ منتشر شد و شامل توصیف دقیقی از نحوه عمل شبکه پرداخت مدنظر ساتوشی ناکاموتو بود.
· نقدینگی پایین: نقدینگی پایین معاملات یک ارز می‌تواند خط قرمزی بزرگ باشد. نقدینگی پایین بدین معنی است که خریداران زیادی برای آن ارز وجود ندارد و اختلاف قیمت خرید و فروش بالاست. همچنین نقدینگی پایین این اجازه را به افراد کلاهبردار می‌دهد تا با ریسک مقدار کمی از سرمایه خود، به شکل صوری قیمت‌ها را بالا و پایین ببرند و ایجاد طمع و یا ترس کنند.
· توزیع کوین‌ها، مالکان و نحوه عرضه اولیه: اگر بخش عمده‌ای از یک توکن در اختیار تعداد معدودی از آدرس‌هاست باید محض احتیاط از آن دوری کرد چرا که آن مالک تاثیر‌گذار، می‌تواند با عرضه یکباره و یا دیگر اقدامات، به راحتی قیمت آن را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین اگر نحوه عرضه اولیه یک توکن یا ارز چندان عادلانه به نظر نرسد و افراد معدودی توانسته باشند آن را با قیمتی بسیار پایین‌تر از قیمت فعلی تهیه کرده باشند، باید از آن بر حذر بود چرا که امکان عرضه شدید (دامپ) آن ارز در قیمت جذاب فعلی وجود دارد.
· جامعه هوادار: اگر جامعه هوادار یک ارز بیش از آن که پیگیر نحوه توسعه آن پروژه باشند، به شعارهای احساسی و گول زننده‌ای همچون «تا هفته دیگه می‌ترکونه!» و «قیمتش در تاریخ ایکس مقدار ایگرگ خواهد بود» بپردازند، باید به سلامت آن پروژه مشکوک بود.
آیا شت کوین‌ها سرمایه‌گذاری خوبی به شمار می‌آیند؟
به هیچ عنوان. سرمایه‌گذاری در شت کوین‌ها بسیار ریسکی و خطرناک است. شاید فکر کنید که ممکن است بتوانید همراه با موج قیمت، از بازار سود کسب کنید اما به خاطر داشته باشید دینامیک قیمت عموم این پروژه‌ها توسط افراد داخل آن پروژه جابجا می‌شود و بیش از آن که احتمال این باشد که سوار بر موج پامپ شوید، این موج بر روی شما آوار خواهد شد.
جمع‌بندی
برای عموم سرمایه‌گذاران، سرمایه‌گذاری در شت کوین‌ها توصیه نمی‌شود چرا که بیشتر به قمار شبیه است. اما حتی اگر علی‌رغم موارد گفته شده مایل به سرمایه‌گذاری در این نوع پروژه‌ها هستید، اصل نخست سرمایه‌گذاری را همواره به خاطر داشته باشید: «هیچ‌گاه بیش از آن چه که توان از دست دادن آن را دارید، سرمایه‌گذاری نکنید.»
