آمار جرایم اینترنتی در سال ۱۴۰۲
تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در دهه‌های اخیر به طرز چشمگیری در حیات اجتماعی و اقتصادی جامعه نفوذ کرده است. با پیشرفت روزافزون این فناوری‌ها، جرایم مرتبط با فضای مجازی و اینترنت نیز رشد چشمگیری را تجربه کرده‌اند.
به منظور مقابله با این چالش‌ها و حفظ امنیت و حقوق شهروندان در فضای مجازی بسیاری از کشورها سازمان‌ها و نهادهای خاص خود را برای این منظور تشکیل داده‌اند. یکی از این نهادها در ایران به نام پلیس فتا می‌باشد.
در این مقاله به بررسی نقش و وظایف پلیس فتا، روش‌ها و ابزارهای استفاده شده توسط این سازمان، چالش‌هایی که در مقابله با جرایم فضای مجازی و رایانه‌ای به آنها پیش می‌آید، و همچنین همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه خواهیم پرداخت.
معرفی پلیس فتا
پلیس فتا که مخفف “پلیس اینترنتی” است سازمانی است که وظیفه مقابله با جرایم رایانه‌ای و فضای مجازی را برعهده دارد. این سازمان تحت نظارت پلیس ایران قرار دارد و با استفاده از تخصص و توانمندی‌های خود در حوزه فناوری اطلاعات به تشخیص پیشگیری و مبارزه با جرایم مرتبط با اینترنت می‌پردازد.
پلیس فتا در کشور ایران مأموریت‌های گسترده‌ای را بر عهده دارد. این مأموریت‌ها شامل مواردی نظیر مبارزه با جرایم سایبری کنترل و نظارت بر فعالیت‌های غیرقانونی در فضای مجازی حفاظت از حقوق و امنیت افراد در فضای مجازی رصد و ردیابی فعالیت‌های مشکوک در شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌ها و همچنین همکاری با سازمان‌ها و نهادهای مرتبط در داخل و خارج از کشور جهت مبارزه با جرایم فضای مجازی می‌باشد.
برای دستیابی به اهداف خود پلیس فتا از تخصص‌های متنوعی استفاده می‌کند، از جمله تحلیل داده‌ها و اطلاعات، تجهیزات پیشرفته تکنولوژیکی و همکاری با سازمان‌ها و نهادهای مرتبط در داخل و خارج از کشور، این سازمان با تلاش برای ارتقاء آگاهی عمومی، آموزش و پیشگیری از جرایم رایانه‌ای، نقش مهمی در حفظ امنیت و اعتماد عمومی در فضای مجازی دارد.
پلیس فتا به عنوان یک نهاد مهم در حوزه فضای مجازی و جرایم رایانه‌ای، نقشی بسیار حیاتی در حفظ امنیت و امنیت شهروندان در دنیای دیجیتال دارد. با رشد روزافزون فعالیت‌های مرتبط با اینترنت و تکنولوژی، این سازمان برای پاسخگویی به چالش‌ها و تهدیدات جدید، همواره در حال بهبود و توسعه است.
توسعه و تحولات پلیس فتا تحت تأثیر مستمری از پیشرفت فناوری قرار دارد. از گسترش فضای ابری و شبکه‌های اجتماعی تا رشد استفاده از رمزنگاری و تکنولوژی‌های مبتنی بر بلاکچین، تهدیدات جدیدی برای امنیت دیجیتال به وجود آمده است. پلیس فتا باید با تسلط بر این فناوری‌ها و بهره‌گیری از ابزارهای مناسب، بتواند جلوی جرائم رایانه‌ای را بگیرد و امنیت شهروندان را در فضای مجازی تضمین کند.
این سازمان برای دستیابی به اهداف خود نیازمند همکاری و هماهنگی با سایر نهادها و سازمان‌های مرتبط است. تنها با تعامل و همکاری با نهادهای قضایی، سازمان‌های امنیتی، شرکت‌های فناوری و جامعه عمومی، می‌توان به طور موثر در مقابله با جرایم رایانه‌ای و حفظ امنیت در فضای مجازی پیشرفت کرد.
اهداف پلیس فتا در جامعه
پلیس فتا با همکاری نهادهای دولتی و خصوصی تلاش می‌کند تا فضای مجازی را به محیطی امن و سالم برای همه افراد تبدیل کند. در ادامه، توضیح مختصری در مورد هر یک از اهداف پلیس فتا ارائه می‌دهیم:
ایجاد امنیت و کاهش مخاطرات برای انواع فعالیت
پلیس فتا با انجام اقداماتی مانند پیشگیری از وقوع جرائم رایانه‌ای و سایبری، شناسایی و تعقیب مجرمین رایانه‌ای و سایبری، جمع‌آوری اطلاعات و مدارک مربوط به جرائم رایانه‌ای و سایبری و ارائه مشاوره و خدمات حقوقی به قربانیان جرائم رایانه‌ای و سایبری، تلاش می‌کند تا فضای مجازی را به محیطی امن و سالم برای فعالیت‌های علمی، اقتصادی، اجتماعی تبدیل کند.
صیانت و حفاظت از هویت دینی و ملی
پلیس فتا با مقابله با فعالیت‌های غیرقانونی در فضای مجازی که به هویت دینی و ملی کشور آسیب می‌رساند، تلاش می‌کند تا از این هویت‌ها محافظت کند.
پایش و مراقبت از فضای تولید و تبادل
پلیس فتا با نظارت و پایش فضای مجازی، تلاش می‌کند تا از تبدیل شدن این فضا به بستری برای انجام هماهنگی‌ها و عملیات برای انجام و تحقق فعالیت‌های غیرقانونی جلوگیری کند.
ممانعت از تعرض به ارزش‌ها و هنجارهای جامعه
پلیس فتا با مقابله با فعالیت‌های غیرقانونی در فضای مجازی که به ارزش‌ها و هنجارهای جامعه آسیب می‌رساند، تلاش می‌کند تا از این ارزش‌ها و هنجارها محافظت کند. پلیس فتا با تلاش‌های خود نقش مهمی در ایجاد امنیت و سلامت فضای مجازی در جامعه ایفا می‌کند.
پیگیری جرایم اینترنتی پلیس فتا
پلیس فتا به دنبال شناسایی و تعقیب مجرمین رایانه‌ای و سایبری است. جرایم اینترنتی مورد پیگیری پلیس فتا عبارتند از:
جرایم علیه امنیت ملی و نظامی
این جرائم شامل هرگونه فعالیتی است که به امنیت ملی و نظامی کشور آسیب برساند. از جمله این جرائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جاسوسی
- تبلیغ علیه نظام
- اهانت به مقدسات دینی
- نشر اکاذیب
- توهین به مقامات دولتی
جرایم علیه اشخاص و اموال
این جرائم شامل هرگونه فعالیتی است که به حقوق اشخاص و اموال آنها آسیب برساند. از جمله این جرائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلاهبرداری
- جعل
- اختلاس
- سرقت
- توهین
- افترا
جرایم علیه حقوق و آزادی‌های عمومی
این جرائم شامل هرگونه فعالیتی است که به حقوق و آزادی‌های عمومی مردم آسیب برساند. از جمله این جرائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نشر اکاذیب
- تشویش اذهان عمومی
- توهین به اشخاص حقیقی و حقوقی
- تبلیغ علیه نظام
جرائم علیه اخلاق و عفت عمومی
این جرائم شامل هرگونه فعالیتی است که به اخلاق و عفت عمومی جامعه آسیب برساند. از جمله این جرائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتشار محتوای مستهجن
- تبلیغ علیه عفت عمومی
- تشویق به فساد
جرایم علیه حقوق مالکیت فکری
این جرائم شامل هرگونه فعالیتی است که به حقوق مالکیت فکری اشخاص آسیب برساند. از جمله این جرائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کپی‌رایت
- نقض مالکیت صنعتی
- نقض مالکیت معنوی
جرایم علیه نظام اقتصادی کشور
این جرائم شامل هرگونه فعالیتی است که به نظام اقتصادی کشور آسیب برساند. از جمله این جرائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قاچاق
- جعل اسناد تجاری
- تقلب در معاملات
- اختلاس از اموال دولتی
رفتار پلیس فتا با مجرمان
پلیس فتا با استفاده از روش‌های مختلف، مانند تحلیل داده‌های فضای مجازی، رصد فعالیت‌های مجرمانه در فضای مجازی و همکاری با نهادهای دولتی و خصوصی، اقدام به شناسایی و تعقیب مجرمان اینترنتی می‌کند.
پس از شناسایی مجرمان اینترنتی پلیس فتا اقدام به جمع‌آوری اطلاعات و مدارک مربوط به جرائم آنها می‌کند. این اطلاعات و مدارک شامل مواردی مانند مشخصات مجرمان، نحوه ارتکاب جرم، اموال و دارایی‌های حاصل از جرم و سایر اطلاعات مرتبط است.
پلیس فتا پس از جمع‌آوری اطلاعات و مدارک گزارشی از جرائم ارتکابی توسط مجرمان اینترنتی تهیه می‌کند و این گزارش را به مراجع قضایی ارائه می‌دهد. مراجع قضایی پس از دریافت گزارش به پلیس فتا، اقدام به تعقیب قضایی مجرمان اینترنتی می‌کنند. این تعقیب قضایی می‌تواند شامل صدور قرار بازداشت، احضار مجرمان به دادسرا و محاکمه آنها باشد.
در صورت اثبات وقوع جرم توسط مجرمان اینترنتی، مراجع قضایی اقدام به صدور حکم محکومیت آنها می‌کنند. این حکم محکومیت می‌تواند شامل مجازات‌های مختلفی مانند حبس، جریمه نقدی، رد مال و شلاق باشد.
ارائه شکایت به پلیس فتا
برای ارائه شکایت به پلیس فتا، شما یا وکیل آنلاین می‌توانید به صورت غیرحضوری اقدام کنید.
ارائه شکایت به صورت حضوری
برای ارائه شکایت به صورت حضوری، باید به یکی از مراکز پلیس فتا در سراسر کشور مراجعه کنید. در این مراکز، کارشناسان پلیس فتا به شما کمک می‌کنند تا شکایت خود را ثبت کنید.
ارائه شکایت به صورت غیرحضوری
برای ارائه شکایت به صورت غیرحضوری، می‌توانید از طریق سایت پلیس فتا اقدام کنید. در این سایت یک فرم شکایت آنلاین وجود دارد که می‌توانید آن را تکمیل کنید. پس از تکمیل فرم، کارشناسان پلیس فتا با شما تماس می‌گیرند و اطلاعات تکمیلی را از شما دریافت می‌کنند.
در هر دو روش باید مدارک زیر را همراه داشته باشید:
- کپی کارت ملی یا شناسنامه
- کپی کارت بانکی یا فیش واریز وجه (در صورت وجود خسارت مالی)
- کپی سایر مدارک مرتبط با شکایت
برای ثبت شکایت باید اطلاعات زیر را در اختیار کارشناسان پلیس فتا قرار دهید:
- نوع جرم
- زمان و مکان وقوع جرم
- جزئیات جرم
- نام و مشخصات فرد یا افراد مجرم (در صورت اطلاع)
- مدارک مرتبط با شکایت
پس از ثبت شکایت کارشناسان پلیس فتا اقدامات لازم را برای بررسی و پیگیری شکایت شما انجام می‌دهند. در ادامه مراحل ارائه شکایت به پلیس فتا به صورت حضوری و غیرحضوری را به طور کامل توضیح می‌دهیم.
برای ارائه شکایت به صورت حضوری باید به یکی از مراکز پلیس فتا در سراسر کشور مراجعه کنید. در این مراکز، کارشناسان پلیس فتا به شما کمک می‌کنند تا شکایت خود را ثبت کنید.
1. به یکی از مراکز پلیس فتا در سراسر کشور مراجعه کنید.
2. در دفتر پذیرش، فرم شکایت را دریافت کنید.
3. فرم شکایت را تکمیل کنید.
4. مدارک مرتبط با شکایت را به همراه داشته باشید.
5. مدارک مرتبط با شکایت را به کارشناسان پلیس فتا تحویل دهید.
6. اطلاعات لازم را در اختیار کارشناسان پلیس فتا قرار دهید.
7. پس از ثبت شکایت، رسید شکایت را دریافت کنید.
برای ارائه شکایت به صورت غیرحضوری می‌توانید از طریق سایت پلیس فتا اقدام کنید. در این سایت، یک فرم شکایت آنلاین وجود دارد که می‌توانید آن را تکمیل کنید. پس از تکمیل فرم، کارشناسان پلیس فتا با شما تماس می‌گیرند و اطلاعات تکمیلی را از شما دریافت می‌کنند.
مراحل ارائه شکایت به صورت غیر حضوری:
1. به سایت پلیس فتا به آدرس cyberpolice.ir مراجعه کنید.
2. در صفحه اصلی سایت، روی گزینه “شکایت” کلیک کنید.
3. فرم شکایت را تکمیل کنید.
4. مدارک مرتبط با شکایت را اسکن کنید.
5. مدارک اسکن شده را به صورت پیوست به فرم شکایت ارسال کنید.
6. اطلاعات لازم را در اختیار کارشناسان پلیس فتا قرار دهید.
7. پس از ثبت شکایت، رسید شکایت را دریافت کنید.
نکات مهم در ارائه شکایت به پلیس فتا
برای ثبت شکایت به پلیس فتا، باید مدارک مرتبط با شکایت را به همراه داشته باشید. در فرم شکایت باید اطلاعات لازم را به طور کامل و صحیح وارد کنید. پس از ثبت شکایت رسید شکایت را دریافت کنید.
رسید شکایت سندی است که نشان می‌دهد شکایت شما به طور رسمی ثبت شده است. در صورت نیاز می‌توانید با کارشناسان پلیس فتا برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.
پیگیری جرایم مالی اینترنتی
جرایم مالی اینترنتی جرائمی هستند که در فضای مجازی و با استفاده از ابزارهای الکترونیکی ارتکاب می‌یابند و هدف آنها، تحصیل مال نامشروع از طریق فریب یا سوء استفاده از افراد است. این جرائم، انواع مختلفی دارند که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
کلاهبرداری اینترنتی
کلاهبرداری اینترنتی یکی از رایج‌ترین جرایم مالی اینترنتی است. در این نوع جرم مجرم با استفاده از روش‌های مختلف، مانند فیشینگ، مهندسی اجتماعی و کلاهبرداری تلفنی، اقدام به فریب افراد و تحصیل مال از آنها می‌کند.
جعل و کلاهبرداری کارت بانکی
جعل و کلاهبرداری کارت بانکی یکی دیگر از جرایم مالی اینترنتی است. در این نوع جرم، مجرم با استفاده از روش‌های مختلف، مانند اسکم، فیشینگ و سرقت اطلاعات کارت بانکی، اقدام به برداشت غیرمجاز از حساب‌های بانکی افراد می‌کند.
انتشار محتوای مستهجن
انتشار محتوای مستهجن، یکی از جرایم مالی اینترنتی است. در این نوع جرم، مجرم با تولید، توزیع و انتشار محتوای مستهجن در فضای مجازی، اقدام به کسب درآمد از طریق تبلیغات یا فروش این محتوا می‌کند.
توهین و افترا
توهین و افتر یکی دیگر از جرایم مالی اینترنتی است. در این نوع جرم، مجرم با توهین و افترا به اشخاص حقیقی و حقوقی در فضای مجازی، اقدام به کسب درآمد از طریق تبلیغات یا فروش این محتوا می‌کند.
نشر اکاذیب
نشر اکاذیب یکی دیگر از جرایم مالی اینترنتی است. در این نوع جرم، مجرم با انتشار اخبار و اطلاعات کذب در فضای مجازی، اقدام به کسب درآمد از طریق تبلیغات یا فروش این محتوا می‌کند.
جرایم مالی اینترنتی می‌توانند خسارت‌های مالی و معنوی زیادی به افراد و جامعه وارد کنند. به همین دلیل، ضروری است که افراد با این جرائم آشنا باشند و اقدامات لازم را برای پیشگیری از وقوع آنها انجام دهند.
پیشگیری از جرایم مالی اینترنتی
با رعایت این نکات ساده مشاهده شده توسط مشاوره آنلاین حقوقی می‌توانید از وقوع جرایم مالی اینترنتی تا حد زیادی جلوگیری کنید.
- از رمز عبور قوی استفاده کنید: رمز عبور خود را حداقل 12 کاراکتر طول داشته باشد و شامل ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک، اعداد و نمادها باشد. از رمز عبوری که از قبل در سایر حساب‌های خود استفاده می‌کنید در حساب‌های جدید از آن استفاده نکنید.
- احراز هویت دو مرحله‌ای را فعال کنید: احراز هویت دو مرحله‌ای یک لایه امنیتی اضافی است که به شما کمک می‌کند از حساب خود در برابر هک شدن محافظت کنید. هنگامی که احراز هویت دو مرحله‌ای را فعال می‌کنید، علاوه بر رمز عبور خود، باید کدی را که به تلفن همراه شما ارسال می‌شود، وارد کنید.
- پیوندهای مشکوک را باز نکنید: مجرمان اغلب از طریق پیوندهای مشکوک سعی می‌کنند افراد را فریب دهند. اگر پیوندی را در ایمیل، پیامک یا نظری در فضای مجازی دریافت کردید که مشکوک به نظر می‌رسد، آن را باز نکنید.
- از برنامه‌های شخص ثالث ناشناس استفاده نکنید: برنامه‌های شخص ثالث ناشناس می‌توانند به حریم خصوصی شما آسیب برسانند و همچنین می‌توانند امنیت حساب شما را به خطر بیندازند.
- به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری را نصب کنید: نرم‌افزارهای خود را به‌روز نگه دارید تا از آخرین امکانات امنیتی برخوردار باشند.
کلاهبرداری در اینترنت یکی از رایج‌ترین جرایم اینترنتی است که می‌تواند خسارت‌های مالی و معنوی زیادی به افراد وارد کند. با آگاهی از روش‌های کلاهبرداری در اینترنت و رعایت نکات ایمنی می‌توان تا حد زیادی از وقوع این جرم جلوگیری کرد. در ادامه چند روش رایج کلاهبرداری در اینترنت و راه‌های پیشگیری از آنها را توضیح می‌دهیم:
فیشینگ یکی از رایج‌ترین روش‌های کلاهبرداری در اینترنت است که در آن مجرمان با ارسال ایمیل‌های جعلی یا ایجاد وب‌سایت‌های تقلبی سعی می‌کنند اطلاعات شخصی افراد، مانند نام کاربری رمز عبور و اطلاعات کارت بانکی آنها را سرقت کنند.
ایمیل‌هایی که از فرستنده‌های ناشناس دریافت می‌کنید را باز نکنید. اگر ایمیل از یک فرستنده شناخته‌شده دریافت می‌کنید، اما محتوای آن مشکوک به نظر می‌رسد، آن را باز نکنید.
لینک‌های موجود در ایمیل‌ها را مستقیماً باز نکنید. ابتدا آدرس لینک را در مرورگر خود تایپ کنید تا مطمئن شوید که به سایت اصلی هدایت می‌شوید.
قبل از وارد کردن اطلاعات شخصی خود در یک وب‌سایت، حتماً از امنیت آن اطمینان حاصل کنید. آدرس وب‌سایت را بررسی کنید و مطمئن شوید که با آدرس اصلی سایت مطابقت دارد. همچنین، به دنبال نمادهای امنیتی مانند https در آدرس بار مرورگر خود باشید.
جعل و کلاهبرداری کارت بانکی یکی دیگر از روش‌های کلاهبرداری در اینترنت است که در آن مجرمان با استفاده از اطلاعات کارت بانکی افراد، اقدام به برداشت غیرمجاز از حساب آنها می‌کنند.
اطلاعات کارت بانکی خود را به هیچ عنوان در اختیار دیگران قرار ندهید. حتی اگر شخصی را به خوبی می‌شناسید، باز هم اطلاعات کارت بانکی خود را به او ندهید.
احراز هویت دو مرحله‌ای یک لایه امنیتی اضافی است که به شما کمک می‌کند از حساب خود در برابر برداشت غیرمجاز محافظت کنید. نرم‌افزارهای ضدفیشینگ می‌توانند به شما کمک کنند تا از وب‌سایت‌های جعلی و ایمیل‌های فیشینگ شناسایی کنید.
مهندسی اجتماعی یک روش کلاهبرداری است که در آن مجرمان با سوء استفاده از اعتماد افراد، آنها را فریب می‌دهند. در این روش، مجرمان با ایجاد یک موقعیت اضطراری یا ارائه یک پیشنهاد وسوسه‌انگیز سعی می‌کنند افراد را وادار به انجام کاری کنند که به نفع آن‌هاست.
اگر کسی از شما درخواست کرد که کاری انجام دهید که غیرمعمول یا مشکوک به نظر می‌رسد، قبل از انجام آن فکر کنید. اطلاعات شخصی خود را به راحتی در اختیار دیگران قرار ندهید. حتی اگر کسی را به خوبی می‌شناسید، باز هم اطلاعات شخصی خود را به او ندهید. اگر چیزی خیلی خوب به نظر می‌رسد که واقعی باشد، احتمالاً واقعی نیست.
علاوه بر روش‌های ذکر شده، روش‌های کلاهبرداری دیگری نیز در اینترنت وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلاهبرداری تلفنی
- کلاهبرداری در شبکه‌های اجتماعی
- کلاهبرداری در بازی‌های آنلاین
- کلاهبرداری در فروش کالا و خدمات
بیشترین جرایم اینترنتی در 1402
بر اساس گزارش مرکز فوریت‌های سایبری پلیس فتا بیشترین جرایم اینترنتی در سال 1402 عبارتند از:
- کلاهبرداری اینترنتی
- جعل و کلاهبرداری کارت بانکی
- انتشار محتوای مستهجن
- توهین و افترا
- نشر اکاذیب
کلاهبرداری اینترنتی همچنان بیشترین میزان جرایم اینترنتی را در سال 1402 به خود اختصاص داده است. در این نوع جرم، مجرمین با استفاده از روش‌های مختلف مانند فیشینگ، مهندسی اجتماعی و کلاهبرداری تلفنی، اقدام به کلاهبرداری از افراد می‌کنند.
جعل و کلاهبرداری کارت بانکی نیز از دیگر جرایم اینترنتی پرتکرار در سال 1402 بوده است. در این نوع جرم، مجرمین با استفاده از روش‌های مختلف، مانند اسکم، فیشینگ و سرقت اطلاعات کارت بانکی، اقدام به برداشت غیرمجاز از حساب‌های بانکی افراد می‌کنند.
انتشار محتوای مستهجن نیز از دیگر جرایم اینترنتی پرتکرار در سال 1402 بوده است. در این نوع جرم، مجرمین اقدام به تولید، توزیع و انتشار محتوای مستهجن در فضای مجازی می‌کنند.
توهین و افترا نیز از دیگر جرایم اینترنتی پرتکرار در سال 1402 بوده است. در این نوع جرم، مجرمین اقدام به توهین و افترا به اشخاص حقیقی و حقوقی در فضای مجازی می‌کنند.
نشر اکاذیب نیز از دیگر جرایم اینترنتی پرتکرار در سال 1402 بوده است. در این نوع جرم، مجرمین اقدام به انتشار اخبار و اطلاعات کذب در فضای مجازی می‌کنند.
