چگونه قربانی کلاهبرداری اینترنتی نشویم؟
زمانی که می‌خواهید از یک سایت، برای اولین بار خرید کنید یا خدمات بگیرید؛ این ترس در شما به وجود می‌آید که سایت کلاهبردار از آب در نیاید. این موضوع زمانی اوج می‌گیرد که اتفاقاتی مثل کوروش کمپانی هر از گاهی تکرار می‌شود. سوال اصلی این‌جاست که پس چطور به سایت‌های خدماتی جدید اعتماد کنیم؟ و اصلا سایت‌های مشکوک قابل شناسایی هستند یا نه؟ در اصل آیا امکان جلوگیری اتفاقاتی مشابه کوروش کمپانی وجود دارد؟
در پاسخ به سوال بالا باید بگوییم؛ بله. در این‌جا یک چک لیست وجود دارد؛ که به شما کمک می‌کند هنگام خرید از یک سایت، راحت‌تر و با اعتماد بیشتری خرید کنید.
عمر دامنه سایت
اکثر سایتهایی که فعالیت مستمر دارند، دامنه‌های خود را به صورت مداوم تمدید می‌کنند و معمولا سایتی یک ساله به رتبه‌ی یک نمی‌رسد، در نتیجه عمر اکثر آن‌ها حداقل بیشتر از سه سال است. برای پی بردن به این تاریخ‌ها سایت‌های متفاوتی وجود دارد، یکی از معروف‌ترین آن‌ها سایت whois است. کافیست وارد سایت شوید و آدرس سایت مورد نظر را در محل URL قرار دهید تا اطلاعاتی مشابه اطلاعات بالا به شما نشان دهد.
در عکس بالا فلش اول زمان ثبت دامنه و فلش دوم تاریخ انقضای دامنه است. سایت‌های معتبر معمولا تاریخ انقضایشان بیشتر از یک سال است چون به صورت مداوم در حال تمدید آن هستند. پس اگر سایتی را دیدید که تاریخ ثبت آن برای کمتر از یک سال و تاریخ انقضای دامنه نیز کمتر از چند ماه بود، به هیچ وجه اعتماد نکنید، مخصوصا اگر بار اولی‌ست که از سایت خدمات می‌گیرید.
امنیت سایت
سایت‌های مختلفی وجود دارند که بر اساس پارامتر‌های مختلف امنیت یک سایت را چک می‌کنند. هرچند بررسی موضوع امنیت یک سایت فراتر از این حرف‌هاست، اما به هر حال موارد مهم امنیتی را برایتان بررسی می‌کنند؛ توصیه‌ی ما سایت sitechecker و pentest-tools است.
سایت دوم به صورت دقیقتر یک سایت را اسکن کرده و نتایج را ارائه می‌دهد. بر اساس عکس زیر اگر نمودار high بیشتر از سایر نمودار ها باشد. بهتر است سایت را ترک کنید.
انطباق محصول با قیمت اصلی
فکر کنم این مورد نیاز به تاکید ندارد، اغلب کلاهبرداری‌ها به خاطر طمع افراد اتفاق می‌افتد، هیچ چیزی بدون دلیل زیر قیمت اصلی فروخته نمی‌شود؛ مگر این که کالای مورد نظر معیوب باشد، تقلبی باشد یا فروشنده کلاهبردار باشد و کالایی ارائه ندهد. پیش از خرید همیشه قیمت‌ها را از سایت‌های مبدا چک کنید، اگر اختلاف قیمت بیش از حد انتظار بود، خرید خود را لغو کنید؛ فراموش نکنید هیچ تاجری آن‌قدر قدرتمند نیست که بتواند یک محصول را نصف قیمت برند اصلی ارائه دهد. در حال حاضر عمده‌ی واردات کشور ما از 4 کشور صورت می‌گیرد؛ امارات، ترکیه، چین، روسیه
- برای چک کردن قیمت محصولات از کشور روسیه سایت Yandex Market و Ozon را چک کنید.
- برای چک کردن قیمت از سایت‌های چینی سایت Taobao و JD.com را بررسی کنید.
- برای چک کردن قیمت از سایت‌های امارات، چک کردن آمازون امارات کافیست.
در مورد لوازم آرایشی و بهداشتی قیمت ها را در سایت‌های ترکی چک کنید. به تازگی اجناس آرایشی بهداشتی از روسیه نیز وارد می‌شوند. پس می‌توانید قیمت را از آنجا نیز چک کنید. سایت‌های ترکیه‌ای بسیاری برای چک کردن قیمت وجود دارد چه برای لباس، دکوراسیون، لوازم آرایشی و… کافیست نام برند مورد نظر را جستجو کنید. سپس قیمت را از سایت مبدا برند جستجو کنید.
ساختار سایت
یکی از مواردی که باید در نظر بگیرید ساختار سایت است. معمولا اشخاصی که در پی کلاه برداری باشند برای سرعت سایت و محیط کاربری آن هزینه‌ای نمی‌کنند، پس یک ظاهر و عملکرد ضعیف دارد. اگر متوجه شدید سایت به شدت سنگین است و عملکرد پایینی دارد یا از نظر ساختاری غیر استاندارد است، بدون اغراق باید بگویم؛ فرار کنید! چراکه کیفیت ساختاری سایت نیاز به هزینه کردن دارد و اگر سایتی ظاهر آماتوری دارد، قطعا ناامن هست و حتی ممکن است باعث هک اطلاعات شما شود. تصویر زیر نمونه‌ای از یک سایت با ظاهر غیر استاندارد است.
اولین خرید، یک خرید کوچک باشد
از سایتی که نمی‌شناسید و اطلاع زیادی از آن ندارید، در خرید اول، حداقل خرید را انجام دهید. حتی از سایتهایی که نام آشنا هستند، در خرید اول مبلغ بالایی خرید نکنید یا اگر قصد خرید سنگین دارید؛ گزینه‌ی پرداخت در محل یا کارت به کارت را انتخاب کنید. در این صورت خیالتان از بابت پولتان راحت است. جدای این موضوع، با کیفیت ارائه خدمات سایت نیز آشنا می‌شوید. مانند: تحویل به موقع، رفتار پشتیبانی، خدمات پس از فروش و…
چک کردن اطلاعات هویتی صاحب سایت
پیش از هر خرید، زمانی که نماد اعتماد را چک می‌کنید. صاحب امتیاز سایت و مدت اعتبار آن را می‌بینید. کافیست نام صاحب امتیاز را یک بار به فارسی و یکبار به لاتین، سرچ کنید. این افراد به طور معمول در شبکه‌های اجتماعی تجاری، مانند لینکدین عضو هستند و رزومه‌ی کاملی از آن‌ها وجود دارد. در برخی موارد حتی اطلاعات تحصیلی شخص در سایت دانشگاهی که در آن تحصیل کرده، نمایش داده می‌شود. همچنین اگر مقاله‌ی علمی‌ای ثبت کرده باشد، باز هم قابل رویت است. شاید بپرسید که این موارد چه چیزی را ثابت می‌کند؟
این که افراد صاحب یک برند و کسب و کار، پیشینه‌ی مرتبط و خوبی در ارتباط با همان کار را در گذشته داشته باشند، در اصل شفاف بودن فعالیت و هدفشان را نشان می‌دهد.
اطلاعات ثبتی سایت
شاید نام ثبت شده‌ی شرکت را ندانید، که البته در درگاه پرداخت نام پذیرنده، در اصل نام ثبتی شرکت است. این نام یا نام مدیرعامل شرکت را در سایت رسمیو جستجو کنید. اطلاعات ثبتی شرکت به صورت کامل به شما نشان داده می‌شود؛ شناسه ملی، شماره ثبت، کد پستی، آدرس و… همچنین می‌توانید در بخش مدیران، نام اعضای هیئت مدیره را مشاهده کنید و در مورد سوابق آن‌ها جستجوی کمی انجام دهید.
بررسی صحت آدرس
گاهی اوقات آدرسی که در سایت درج می‌شود، آدرس تقلبی است و اصلا وجود خارجی ندارد، در اصل نام کوچه یا پلاک کاملا ناشناس هستند. حتما مطمئن شوید شرکت مورد نظر در همان آدرس واقع شده است. حتی اگر مجبور باشید حضوری آدرس را چک کنید. اگر سایتی آدرس ندارد ، نام تجاری آن را در رسمیو سرچ کنید؛ قطعا به آدرس می‌رسید.
انطباق کد پستی سایت
آدرس موجود در سایت را در سامانه‌ی gnaf.post.ir/portal جستجو کنید. این آدرس باید با کدپستی موجود در سایت اصلی و رسمیو یکی باشد. از طرفی این سامانه به شما کمک می‌کند اصالت آدرس را نیز چک کنید.
اطلاع رسانی دقیق
به صورت استاندارد، هنگام دریافت خدمات اینترنتی یا خرید اینترنتی، از روند ثبت، پردازش، ارسال و… برای شما بر روی ایمیل یا شماره تماس‌تان، برایتان گزارش ارسال می‌شود؛ حتی اگر این روند طولانی باشد، باز هم به شما اطلاع داده می‌شود؛ اگر صاحب سایت از دادن کد پیگیری و تاریخ ارسال امتناع کرد، بهتر است خرید را انجام ندهید.
به شماره‌های تماس سایت زنگ بزنید.
سایتهایی بوده‌اند که آدرس و شماره‌ای که ارائه داده بودند، تقلبی بوده و پس از خرید امکان پیگیری وجود نداشته، توصیه‌ی ما این است پیش از خرید حتما با شماره‌ها تماس بگیرید و از سلامت خط مطمئن شوید. هیچگاه خجالت نکشید، شما قرار است خرید کنید و حق طبیعی‌تان است از سلامت فروشگاه مطمئن باشید و از طرفی گول ظاهر آدرس و شماره‌ها را نخورید؛ آدرس یکی از مناطق لوکس نشین تهران به همراه شماره‌ها رند و یک شماره‌ی 0912 کد 1 اطمینان شما را کاملا جلب می‌کند. برخی از شماره‌های ثابت قابل اجاره هستند، همچنین امکان هک سیم‌کارت نیز وجود دارد، برای مثال زمانی که شخصی یک سیم‌کارت قسطی 912 خریداری می‌کند، تا پایان اقساط سیم‌کارت به نام وی نیست. هرچند تمامی موارد قانونی هنگام خرید رعایت می‌شود، اما در مواردی امکان سوء استفاده وجود دارد. پس از صحت شماره‌ها اطمینان حاصل کنید.
کسب و کارهای دارای اینماد را جستجو کنید، هرچند این به تنهایی یک گزینه‌ی معتبر نیست، در اصل پس از جستجو زمان اعطای اینماد را نیز مشاهده کنید. اگر تاریخ اعطا کمتر از یک‌سال بود؛ محتاط تر تصمیم‌گیری کنید. چون بیشتر از گرفتن اینماد، حفظ کردن آن اهمیت دارد.
پیگیری از طریق سایت‌های دیگر
زمانی که اسم تجاری یک کسب و کار را جستجو می‌کنید، به غیر از سایت اصلی، سایت‌های تبلیغاتی، پلتفرم‌های ثبت کسب و کار و سایت‌های مرتبط با آن را نشان می‌دهد. اگر نتایج کم هست یا بیش از حد گم‌نام می‌باشد، به آن شک کنید؛ چرا که کسب و کاری که واقعا به دنبال گسترش فعالیت و فروش خود باشد از پلتفرم‌های تبلیغاتی و سایت‌های اطلاع‌رسانی عمومی استفاده می‌کند.
شبکه‌های اجتماعی را چک کنید
در اکثر شبکه‌های اجتماعی، تاریخ عضویت و نام‌کاربری‌های سابق قابل مشاهده است. از طرفی تعداد فالور‌ها را با تعداد لایک و کامنت‌ها چک کنید؛ تا متوجه فیک یا واقعی بودن فالوور‌ها شوید، به کامنت‌های خیلی مثبت شک کنید؛ تشخیص دادن کامنت‌های دروغ از واقعی کار سختی نیست. کافیست به نحوه‌ی نگارش نظرات بیشتر دقت کنید.
توییتر، دنیای بی‌کرانه‌ی نقد و نظر‌ها
در توییتر (ایکس) تبادل اطلاعات و نظرات سریع‌تر از هر جای دیگر صورت می‌گیرد، می‌توانید نام شرکت را به همراه یک هشتگ در شبکه‌ی ایکس (توییتر سابق) جستجو کنید، جمعی از توییت‌های مربوط به آن شرکت برایتان نمایان می‌شود که تجربه‌ی کاربران را به شما نشان می‌دهد.
معروفیت در یک شب
این دقیقا موردیست که در مورد کوروش کمپانی رخ داد، سیل عظیمی از تبلیغات نامتعارف در مدت کمی عرضه شد. هیچ برندی طی یک شب به اوج نرسیده، وقتی از یک برند تازه کار که هیچ پیشینه‌ای ندارد چنین حجم عظیمی از تبلیغات را می‌بینید مطمئن باشید که یک جای کار می‌لنگد.
حال با توجه به چک لیست بالا سایت کوروش کمپانی را بررسی می‌کنیم؛
- عمر دامنه و اینماد کمتر از یک سال است.
- با جستجوی اسم مدیرعامل (زمانی که شرکت سرپا بود) هیچ سابقه‌ای از آن در شبکه‌های علمی و اجتماعی موجود نبود.
- قیمت کالای ارائه شده بسیار کمتر از قیمت ارائه شده در سایت‌های مبدا بود.
به نظر نیاز به بررسی سایر موارد نیست و همین 3 مورد برای پی بردن به این موضوع کافی بوده است.
حرف آخر
قطعا همان‌قدر که تکنولوژی پیشرفت می‌کند، راه‌های کلاهبرداری نیز بیشتر و متفاوت‌تر می‌شود. اما همیشه سر نخ‌هایی وجود دارند که مشکوک بودن چیزی را به ما نشان دهد و این به ما بستگی دارد که به خاطر چند تبلیغ بیلبوردی، شتاب‌زده تصمیم نگیریم.
