web 3 چیست؟
Web 3 (وب 3) یا همان اینترنت نسل سوم، انقلابی در دنیا به‌پا کرده که یکی از اهداف آن، ایجاد اینترنت غیرمتمرکز است. اما مزایای Web 3 چیست و چرا به آن نیاز داریم؟
یکی از تکنولوژی‌هایی که تاثیر بسیار زیادی در تعاملات انسان گذاشته، اینترنت است. با ورود اینترنت دنیای اطلاعات و ارتباطات شاهد تغییرات چشمگیری بود. یکی از شیوه‌های برقراری ارتباط در بستر اینترنت، از طریق صفحات وب است. در نسل اول وب، به مفهومی به نام تعامل پرداخته نشده بود، اما نسل دوم با معرفی برخی از شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک انقلاب بزرگی در تعامل به راه انداخت.
درست زمانی که کاربران فکر می‌کردند همه چیز به اوج خود رسیده است، دروازه‌های نسل سوم وب به روی آن‌ها گشوده شد. اما یکی از مهمترین اهداف وب 3 – Web 3، به وجود آوردن یک اینترنت غیرمتمرکز است. از آنجایی که وب نسل سوم ممکن است برای افراد زیادی مفهومی جدید و ناشناخته باشد، بر آن شدیم تا در این مقاله به معرفی این نسل جدید از وب بپردازیم.
تاریخچه مختصری از تکامل اینترنت (نسل اول و دوم وب)
در طی دهه‌های گذشته، وبسایت‌ها و برنامه‌های وب، به طرز چشمگیری تغییر کرده‌اند. آن‌ها از سایت‌های ایستا، به سایت‌های مبتنی بر داده تکامل یافته‌اند، که کاربران می‌توانند با آن‌ها تعامل داشته و حتی آن‌ها را تغییر دهند.
اینترنت اصلی، مبتنی بر چیزی بود که اکنون با نام وب نسل اول و یا وب 1.0 شناخته می‌شود. در اوایل دهه 1990 وبسایت‌ها با استفاده از صفحات HTML استاتیک ساخته شده بودند، که تنها توانایی نمایش اطلاعات را داشتند و عملا کاربران نمی‌توانستند هیچ تغییری در آن ایجاد کنند.
اما همه اینها در اواخر دهه 1990 تغییر یافت و شکل جدیدی از اینترنت مبتنی بر تعامل به وجود آمد. در نسل دوم وب یا وب 2.0 کاربران می‌توانستند با استفاده از پایگاه‌های داده، پردازش سمت سرور، فرم‌ها و رسانه‌ها، با وبسایت‌ها ارتباط برقرار کنند. این موضوع باعث شد که بستر وب از حالت ایستا به حالت پویا تغییر پیدا کند. این اصطلاح در سال 1999 توسط نویسنده و طراح وب به نام دارسی دینوچی (Darcy DiNucci) ابداع شد.
یکی دیگر از تغییراتی که در وب نسل دوم ایجاد شد، تاکید بیشتر بر محتوای تولید شده توسط کاربر و قابلیت همکاری بین سایت‌ها و برنامه‌های مختلف بود. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که مشارکت در وب نسل دوم، بر مشاهده اولویت داشت.
وب 3 ؛ آینده اینترنت
نگاهی به تاریخچه اینترنت نشان می‌دهد که اینترنت، در حال حرکت به سمت هوشمندتر شدن است. اگر چه در ابتدا داده‌ها بصورت ایستا به کاربران ارائه می‌شد، اما پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، کاربران توانستند با آن داده‌ها به صورت پویا در تعامل باشند. در حال حاضر تمام این داده‌ها توسط الگوریتم‌ها برای بهبود تجربه کاربر و آشنایی بیشتر با وب استفاده می‌شوند.
وب نسل سوم یا وب 3 – Web 3، اگر چه هنوز در حال تکامل است، اما می‌تواند در فناوری‌های همتا به همتا مانند بلاک چین، نرم افزارهای متن باز، واقعیت مجازی و حتی اینترنت اشیا (IOT)، مورد استفاده قرار بگیرد. اگرچه هیچ‌کس به درستی نمی‌داند که نسل سوم وب دقیقا چه شکلی خواهد داشت، اما می‌توان گفت Web 3 آمده است تا فضای اینترنت را به یک پایگاه داده بزرگ تبدیل کند. از نسل وب 3 که وب هوشمند یا مفهومی نیز خوانده می‌شود، انتظار می‌رود که بتواند منظور کاربران را به درستی درک کند و آن‌ها را در کمترین زمان ممکن، به نتایج دلخواه‌شان برساند.
مزایای وب نسل سوم
با توجه به این که هنوز بسیار زود است که در مورد مزایا و معایب وب 3 با قاطعیت صحبت کنیم، اما برخی از ویژگی‌های بارز آن عبارتند از:
- عدم نیاز به نهاد مرکزی کنترل کننده: با حذف نهادهای کنترل کننده، امکان کنترل اطلاعات کاربران و یا سانسور آن‌ها وجود نخواهد داشت.
- حفظ مالکیت اطلاعات کاربران: با توجه به اینکه اطلاعات کاربران دارای امنیت رمزنگاری است، امکان استفاده از آن‌ها توسط بازاریابان و تبلیغات کنندگان وجود نخواهد داشت. در واقع، کنترل کامل اطلاعات در اختیار خود کاربران خواهد بود و مطابق با صلاحدید خود می‌توانند آن‌ها را به اشتراک بگذارند.
- اجرای برنامه‌ها بر روی تمام دستگاه‌ها: در حال حاضر بسیاری از برنامه‌ها قابلیت اجرا روی تمام سیستم عاملها را ندارند، در حالی که نسل سوم وب، به برنامه‌ها این امکان را خواهد داد تا بدون توجه به نوع دستگاه و هیچ‌گونه هزینه اضافه‌ای، روی سخت افزارهای مختلف اجرا شوند.
- رفع نیاز کاربران در سریع‌ترین زمان ممکن: با اتصال محصولات بیشتر به اینترنت، مجموعه بزرگی از داده‌ها جمع آوری می‌شوند. این داده‌ها برای تجزیه و تحلیل در اختیار الگوریتم‌ها قرار می‌گیرند، تا اطلاعات دقیق‌تری برای رفع نیاز کاربران فراهم کنند.
- کاهش هک و سرقت اطلاعات کاربران: از آنجایی که اطلاعات به صورت غیر متمرکز هستند و در یک‌جا نگهداری نمی‌شوند، هکرها برای برای هک و سرقت اطلاعات، باید کل شبکه را از کار بیاندازند که عملا امکان پذیر نیست.
وب 3 و بلاک چین
برخی از افراد به اشتباه بلاک چین را تنها پلتفرمی برای انتقال پول و ارزهای دیجیتال می‌دانند و از دیگر کاربردهای آن بدون اطلاع هستند. در حالی که Blockchain، یکی از تکنولوژی‌های موجود برای راه اندازی وب غیرمتمرکز است. تکنولوژی بلاک چین به دلیل توان ذخیره سازی زمان و چیستی تراکنش، بهترین گزینه‌ی پیش‌رو برای تبادل اطلاعات در سیستم‌های همتا به همتا است. قوانینی که مدیریت خدمات غیرمتمرکز را بر عهده دارند، در یک پروتکل متن باز تعریف می‌شوند. کاربران برای برقراری تعامل با این پروتکل‌ها می‌توانند از نرم افزار انتخابی خودشان با ویژگی‌های متفاوت استفاده کنند.
حال شاید این سوال مطرح شود که نقش ارزهای دیجیتال در وب 3 چه خواهد بود؟ ارزهای دیجیتال در واقع به ابزار پرداختی برای کاربران تبدیل می‌شوند. از این رو رمز ارزها را می‌توان سوخت Web 3 نامید. در اینترنت نسل سوم، سرویس‌هایی به وجود خواهند آمد که در ازای نگهداری اطلاعات، به کاربران ارز دیجیتال می‌دهند و از طرف دیگر، استفاده از آن سرویس‌ها هم در ازای پرداخت ارز مجازی ممکن خواهد بود.
اتریوم و Web 3
پلتفرم اتریوم این امکان را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌سازد تا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را راه‌اندازی کنند. به عنوان مثال، کیف پول مای اتر والت – MyEtherWallet اتریوم، با ویژگی میزبانی وب غیرمتمرکز ارائه شده است.
این کیف پول متن باز از IPFS یا سیستم فایل بین برنامه‌ای استفاده می‌کند. IPFS یک سیستم توزیع فایل همتا به همتا و غیر متمرکز است و سرور مرکزی برای آن وجود ندارد. همین موضوع باعث شده که به هیچ عنوان در به اشتراک گذاری اطلاعات سانسور اتفاق نیافتد.
مهمترین چیزی که این کیف پول اتریومی را از دیگر کیف پول‌های سنتی متمایز می‌سازد، این است که امکانی را برای کاربران خود فراهم کرده تا والت خود را در هر جایی که تمایل دارند، ذخیره سازی کنند. البته این فناوری هنوز در ابتدای راه قرار دارد و دارای برخی محدودیت‌ها است، که قطعا در آینده رفع خواهد شد.
وب گردی در وب 3
اگرچه برای وب گردی در وب نسل سوم روش‌های بسیار زیادی وجود دارد، اما ما در ادامه به دو روش نسبتا رایج اشاره میکنیم:
متامسک (MetaMask) یکی از راهکارهای خوب برای وب گردی در اینترنت نسل 3 است. متامسک یک افزونه بسیار کاربردی برای مرورگرهایی مانند کروم و فایرفاکس است. این افزونه به کاربر اجازه می‌دهد تا به کیف پول خود متصل شده و قابلیت‌های جدیدی را به مرورگر خود اضافه کنند.
یکی دیگر از راه‌های وب گردی در Web 3، استفاده از مرورگر بریو – Brave است. این Browser، جدیدترین پروژه برندان آیک، موسس موزیلا و فایرفاکس است. این مرورگر در حالت پیش فرض با مسدود کردن تمام تبلیغات و شناساگرها، توانسته به یکی از سریع‌ترین بروزرها تبدیل شود. مرورگر بریو با ارز دیجیتال توکن بت – BAT، یا همان بیسیک اتنشن توکن – Basic Attention Token، کار می‌کند.
برخی از نمونه های Web 3.0 در ارزهای دیجیتال
در ادامه مقاله وب 3 چیست؟ میخوایم برخی از پروژه های مهم و کاربردی که تو بستر وب سه منتشر شدن و یا برای توسعه و پیشرفت این فناوری تلاش میکنن رو، بهتون معرفی کنیم. توجه داشته باشین که پروژه هایی که تو این قسمت از مقاله Web 3.0 بهتون معرفی میکنیم، بیشتر جنبه آشنایی با این حوزه رو دارن و به هیچ عنوان نباید بر اساس اطلاعاتی که تو این قسمت بهتون میدیم، اقدام به سرمایه گذاری کنید. البته همه پروژه هایی که معرفی میکنیم، عملکرد خوبی رو داشتن ولی برای یه سرمایه گذاری مطمئن، بهتره خودتون در موردشون تحقیق کنین؛ سپس تصمیم به خرید اون ها بگیرین.
پولکادات (Polkadot)
یکی از مهمترین پروژه هایی که روی شبکه وب 3.0 بوجود اومده، مربوط به یه بنیاد غیر انتفاعی در کشور سوئیس هستش. این پروژه که پولکادات نامیده شده و یه ارز بومی با نماد DOT داره؛ تونسته تو کمتر از یه سال بیش از 350 نرم افزار مختلف رو روی پلتفرم خودش بوجود بیاره. به لطف این شبکه، امکان پشتیبانی از چند شبکه به طور همزمان برای کاربر ها فراهم شده.
کوزاما (Kusama)
این پروژه رو میتونیم به عنوان یکی از زیرمجموعه های مهم برای پروژه پولکادات بهتون معرفی کنیم. برای اینکه یه برنامه غیر متمرکز (DApp) یا پروژه ای جانبی روی پلتفرم پولکادات پیاده سازی بشه، باید روی شبکه کوزاما تست بشه. به عبارت ساده تر کوزاما یه پروژه ی مستقل و منحصر به فرده که برای پیش تولید و بررسی سایر پروژه های زیر مجموعه دات ازش استفاده میشه.
اوشن پروتکل (Ocean Protocol)
اوشن پروتکل یکی از پلتفرم های تبادل داده های غیر متمرکز هستش. همونطور که قبلا هم اشاره کردیم، شرکت های بزرگی مثل گوگل و فیسبوک از داده های مخاطب هاشون سو استفاده میکنن و اونا رو به شرکت های بازاریابی میفروشن. در Ocean Protocol یه پروژه تو زمینه جمع آوری داده ها هستش که از فناوری بلاک چین برای اینکار استفاده میکنه. تو این پروژه هم داده های کاربران به شکل هدفمند و بعد از گرفتن دسترسی های لازم از کاربر با شرکت های بازرگانی به اشتراک گذاشته میشن. اهمیت این پروژه اینه که میزان هدر رفتن اینترنت کاهش پیدا میکنه. از طرف دیگه تبلیغات هدفمند و مفیدتری رو برای شرکت های تبلیغاتی فراهم میکنه.
اینترنت کامپیوتر (Internet Computer)
از نظر کاربرد و عملکرد این پروژه رو میتونیم به عنوان یکی از نزدیک ترین پلتفرم ها به Web 3.0 معرفی کنیم. رمز ارز ICP که مربوط به این پروژه است، یه شروع طوفانی رو تو بازار ارزهای دیجیتال داشت ولی تو مدت کوتاهی، قیمتش ریزش پیدا کرد. این پروژه که توسط بنیاد دفینیتی بوجود اومده، محبوبیت زیادی رو بین طرفدارای بلاک چین کسب کرده. از مهمترین پروژه هایی که روی بستر اینترنت کامپیوتر بوجود اومدن، میتونیم لینکدآپ (LinkedUp) و کن کن (CanCan) رو بهتون معرفی کنیم، که یه نسخه ی غیر متمرکز از اپلیکیشن های لینکدین و تیک تاک هستن.
فایل کوین (FileCoin)
یکی دیگه از پروژه های محبوبی که تو این حوزه اومده و جا داره تو مقاله وب 3 چیست بهش اشاره کنیم و یک رمز ارز بسیار کاربردی هستش، فایل کوین نام داره. این پلتفرم رو میتونیم یه نسخه ی غیر متمرکز از گوگل درایو بدونیم که بهتون اجازه میده برخی از داده هاتون رو تو یه فضای ابری ذخیره کنین. نکته مهمی که در مورد این پروژه وجود داره، امنیت بالاتر نسبت به گوگل درایو هستش که به دلیل استفاده از بلاک چین بوجود اومده.
جمع بندی
سیر تکامل اینترنت تا به امروز راه زیادی را پیموده و قطعا در آینده نیز به حرکت در این مسیر پر فراز و نشیب ادامه خواهد داد. اما با وجود حجم وسیعی از اطلاعات که هر لحظه هم بر حجم آن افزوده می‌شود، وب نسل سوم یا همان وب 3 – Web 3، تجربه‌ای بسیار با کیفیت‌تر را برای کاربران فراهم خواهد کرد. کاربران با در دست گرفتن کنترل اینترنت به جای شرکت‌ها، اختیار بیشتری بر روی اطلاعات خود خواهند داشت.
بیشتر بخوانید:
